Ven Trombozu


  • Ven trombozu vücuttaki bir toplardamarın pıhtılaşarak tıkanmasıdır.
  • Ven toplardamar, tromboz ise pıhtılaşma demektir. 
  • Herkeste görülebilir ama 40 yaş sonrası daha sıktır.
  • Vücutta her toplardamarda görülebilir, en sık bacak damarlarında olur.
  • En önemli belirtisi bacakta bacak şişliği, kolda kol şişliğidir.
  • Akciğere pıhtı atma ihtimali vardır yani emboli oluşturabilir.
  • Tedavide genelde kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır. 
  • Derin toplardamar pıhtılaşması yüzeysel damar pıhtılaşmasına göre daha önemlidir. 
  • Oluşturduğu şikayetler belirgin ise pıhtının anjiyo ile temizlenmesi gerekebilir.
  • Pıhtı anjiyo ile erken dönemde (özellikle ilk 15 günde) kolaylıkla temizlenir.
  • Zaman geçtikçe pıhtıyı temizlemek zorlaşır.
  • Bu tedaviye derin ven trombozunda endovasküler tedavi adı verilir. 

Bacak derin ven trombozu aynı adlı sayfada detaylı olarak anlatılmıştır.

Ven trombozu nedir?

Ven toplardamar, tromboz pıhtı demektir. Ven trombozu vücutta herhangi bir toplardamarın pıhtı ile tıkanmasıdır.
Vücutta iki tür toplaardamar vardır:

  1. Derin yerleşimli olanlar: Bunlara derin ven denir ve daha önemli ana damarlardır.
  2. Yüzeysel yerleşimli olanlar: Bunlara yüzeysel ven denir ve daha az önemlidir. Yüzeysel venler kol ve bacaklarımızda gözle gördüğümüz deri altı yerleşimli venlerdir. 
Derin ven trombozu ya da derin toplardamar pıhtılaşması genellikle bacak damarlarında görülen bir hastalıktır. Ancak daha seyrek olarak kol toplar damarında da görülür. Toplumda damar tıkanması denince aslında bahsedilen atardamar tıkanmasıdır (kalp, beyin ve bacak damarlarında). Toplardamar tıkanması atardamar tıkanmasında çok farklıdır. Atardamar tıkanmasında organ veya uzvun beslenmesi zorlaşır, toplardamar tıkanmasında genellikle kan birikmesiyle şişlik olur.

 

Ven trombozu neden oluşur?

Bacakta ya da kolda oluşan ven trombozu toplardamarda duvar zedelenmesi, kan akımının engellenmesi ya da kanda pıhtılaşmaya eğilim yaratan sorunlar olursa görülür.

Ven trombozu kimlerde görülür?

Herkeste görülebilir ama bazı gruplarda daha sık görülür:

  • Pıhtılaşma genel olarak daha önce pıhtılaşma geçirmiş insanlarda
  • Kanda pıhtılaşma eğilimi olan insanlarda (trombofilisi olan kişiler)
  • Bazı büyük ameliyat sonrası  (kalça ve diz protezi)
  • Gebeler ve lohusalık döneminde olan kadınlar
  • Doğum kontrol hapı ya da estrojen hormonu kullananlarda
  • Bacaklarında alçı ya da atel yerleştirilen insanlarda 
  • Kanser hastalarında
  • Hastanede toplardamarlara santral kateter takılan insanlarda sık görülür

Ven trombozu (toplardamar tıkanması) belirtileri nelerdir?

Pıhtılaşma yüzeysel venlerde ise buna tromboflebit denir ve aşağıda açıklanmıştır. Derin damarda olursa buna derin ven trombozu denir ve bazı bölgelerde ciddi bir hastalık yapar. 
Herhangi bir toplardamar tıkandığında o bölgenin kanı kalbe zor taşınır, kan o bölgede birikir ve şişlik oluşur. Bacakta bacak şişliği, kolda kol şişliği, böbrek damarında böbrek şişliği olur.
Erken dönemde en büyük sorun bu pıhtı akciğere atabilir yani emboli yapabilir. BU nedenle erken dönem tanı koymak önemlidir. Ama tanı koymak bazen zor olur ve tanı gecikebilir. Bu durumda akciğere emboli atma riski vardır. Tromboz bir aylık olduktan sonra yani eskidiği zaman damar duvarına yapışır ve akciğere atma ihtimali ortadan kaybolur.   
Geç dönemde özellikle bacaklarda kronik venöz yetersizlik denen bir hastalık oluşturur.

Kol toplar damar tıkanmasının tedavisi nedir?

Kan sulandırıcı ilaçlar: Kolda ya da bacakta gelişen derin ven trombozunun temel tedavisi kanın sulandırılmasıdır. Kan sulandırma genellikle damardan ya da deri altından yapılan iğnelerle başlanır sonra ağızdan kullanılabilen hap tedavisinde geçilir. Kan sulandırıcı ilaçlar yeni pıhtı oluşumunu engeller ancak ne yazık ki var olan pıhtıyı eritmekte çok etkili değildir.

 

Endovasküler (damar içinden) tedavi: Son yıllarda pıhtıyı tamamen temizleyebilen damar içi tedavi yöntemleri gelişmiştir. Bu tedavi yöntemi pıhtıyı gerçekten temizleyebilen bir tedavidir.

Eğer pıhtılaşma kolun büyük damarlarını tıkamış ve kolda belirgin bir şişlik oluşturuyorsa, bu durum da yaşam kalitesini bozuyorsa damar içinden yapılan endovasküler tedavi önerilir.

Bacak damarında olan toplardamar pıhtılaşmasında olduğu gibi damar içi yöntemlerle pıhtı temizleme tedavisi, pıhtının taze olduğu ilk 15 gün mükemmel sonuç verir. Pıhtı eskidikçe temizlenme oranları azalır. Bu genellikle hastanın doktora geç başvurması, tanının geç konması ya da bu tedavi yönteminin bilinmemesinden dolayıdır.
Pıhtı tamamen temizlense bile %10 kadar tekrarlama ihtimali vardır. Bunun için kan sulandırıcı ilaçlar 6 aya kadar mutlaka devam edilir.

Ek tedavi: Kan sulandırıcı ilaçla birlikte hastalara kol varis çorabı ve kol yükseltme önerilir.

Vena kava tıkanması ya da pıhtılaşması (Vena kava sendromu)

Vena kava göğüs ve karındaki en büyük toplardamardır. Bacaktan gelen kanı kalbe taşıyan karın yerleşimli olana inferior (alt yerleşimli) vena kava, baş ve kollardan gelen kanı göğüs bölgesinden kalbe taşıyana süperior (yukarı yerleşimli) vena kava adı verilir.

Vena kavanın pıhtıyla tıkanması daha sıktır ancak seyrek olarak doğumsal ya da bazı hastalıklara bağlı darlık ya da tıkanmaları olabilir. Bunların tümü süperior vena kava sendromu ya da inferior vena kava sendromu olarak adlandırılır.

Tüm pıhtılaşmalarda olduğu gibi büyük toplardamar pıhtılaşmalarında günümüzde en iyi tedavi yöntemi damar içinden anjiyografi eşliğinde yapılan tedavilerdir. Bunlara endovasküler (damar içinde yapılan) tedaviler adı verilir. Eğer bu damarlarda pıhtı varsa damar içinde verilen özel ilaçlarla pıhtı çözülebilir (tromboliz) ya da mekanik cihazlarla pıhtı temizlenebilir (trombektomi). Eğer pıhtı yok ve darlık varsa ya da pıhtı çok eskiden olmuş ve artık sadece damarda darlık ya da eski tıkanma oluşturmuşsa yine damar içinde (atardamarlarda olduğu gibi) balon ve  stent ile bu damarları açmak mümkündür.

Tromboflebit Nedir?

Tromboflebit kelime olarak toplardamarın iltihabıdır. Bazen flebit olarak da adlandırılır. Yani toplardamarda hem pıhtı vardır hem de iltihap vardır. Ancak tromboflebit ile ven trombozu birbiriyle çok karıştırılır ve birbiri yerine kullanılır.
Genel olarak ven trombozu büyük toplar damarların pıhtı ile tıkanmasına denir.
Tromboflebit ise yüzeyde gözle görülen toplardamarların iltihapla pıhtılaşmasına verilen addır. Yani ven trombozu daha önemliyken, tromboflebit daha az önemlidir. Her ikisi de pıhtılaşma olmasına rağmen tedavileri de farklıdır.
Derin ven trombozları her zaman daha ciddi tedavi gerektirir.

Tromboflebit belirtileri nelerdir?

Yüzeyse damarlarda tromboflebit olduğunda o damar boyunca pıhtı vardır ve damar tıkanır, hafif sertleşir ve kırmızı bir çizgi şeklinde görülebilir. Dokunmakla damar hassastır ve damar boyunca sertleşme hissedilir. Tanı genellikle kolaydır. Hekim flebit olan damarı inceleyerek doğrudan tanı koyabilir, renkli seyrek olarak Doppler ultrason inceleme gerekebilir.

Tromboflebit tedavisi

Biraz önce bahsettiğimiz gibi öncelikle tromboflebit ile derin ven trombozunu ayırmak gerekir. Derin ven trombozu oldukça ciddi bir hastalıktır. Tromboflebit daha hafif bir hastalıktır. Genellikle soğuk uygulaması ve yangı giderici ilaçlarla tedavi edilir. Seyrek olarak kan sulandırıcı ilaç da gerekir.
Bu nedenle bu tür şikayetleriniz varsa erkenden doktora görünmeniz gerekir.
 

Sözlük
Ven: Toplardamar
Tromboz: Pıhtılaşma
Renkli Ultrason: Damarları ses dalgasıyla görüntüleyen cihaz
Endovasküler: Damar içinden yapılan (endo: içinden, vasküler: damar)
Endovasküler tedavi: Anjiyo ile damar içinden yapılan tedavi